Tổng quan về con chấy (chí): Nguyên nhân, triệu chứng, biện pháp điều trị

Chấy là gì?

Chấy là ký sinh trùng được tìm thấy trên đầu của con người. Chúng sống nhờ vào lượng máu hút được từ vật chủ kí sinh. Con chấy lây lan từ người sang người thông qua tiếp xúc trực tiếp với tóc của người bị nhiễm khuẩn. Mặc dù ít phổ biến hơn, chấy có thể lây lan qua tiếp xúc cá nhân hoặc chia sẻ lược, bàn chải, mũ và quần áo với người khác.

Con chấy sinh ra từ đâu.

Chấy được sinh ra từ những quả trứng được chấy trưởng thành sinh ra và bám trên tóc. Dựa vào màu sắc, trứng chưa nở thường có màu vàng, còn trứng đã nở có màu trắng hoặc trong. Mỗi ngày những con chấy trưởng thành đẻ ra khoảng 5 – 7 trứng. Và phải mất 7 – 10 ngày để những quả trứng này nở ra.

Các loại chấy

Cho đến hiện nay, trên thế giới ghi nhận 3 loại chấy là: Chấy tóc, chấy cơ thể và chấy rận.

Chấy tóc (chấy trên đầu)

Chấy tóc là loại chấy chỉ kí sinh trên người. Chúng tồn tại trên tóc và da đầu con người, tại những vị trí ấm áp như: Vùng sau tai, sau gáy. Vì không thể bay hay nhảy nên những con chấy tóc lây lan bằng cách bò qua vật chủ kí sinh mới.

Chấy cơ thể

Chấy cơ thể là loài sống và đẻ trứng trong quần, áo, ga trải giường. Chúng sống nhờ vào việc bò lên cơ thể người để hút máu. Chấy cơ thể thường bò đến những ví trí thường tiếp xúc với quần áo như: bẹn háng, eo, cổ, vai.. để hút máu, bạn có thể những vết cắn tại những vị trí này. Loại chấy rận này thường xuất hiện ở những người có lối sống vệ sinh kém. Đồng thời, chúng cũng là loại chấy duy nhất mang theo dịch bệnh có hại cho con người.

Chấy cơ thể (Ảnh minh họa).

Chấy rận

Chấy rận hay rận là loài có cặp chân trước rất lớn nhưng thân lại có kích thước nhỏ nhất trong 3 loại chấy. Chúng thường kí sinh xung quanh bộ phận sinh dục của vật chủ để hút máu, những vết cắn của rận có thể gây ngứa dữ dội. Sự lây lan của rận chủ yếu đến từ việc quan hệ với người bị nhiễm chấy rận.

Vòng đời của chấy tóc.

Vòng đời của diễn ra xoay vòng theo 3 giai đoạn từ: Trứng chấy → chấy non → chấy trưởng thành → đẻ trứng.Trứng chấy: Chúng được chấy trưởng thành đẻ ra và dính lên tóc. Trứng chấy thường có hình bầu dục,  kích thước khoảng 1mm và có màu trắng hoặc vàng. Từ lúc được sinh ra, trứng chấy mất từ 7 – 10 ngày để nở thành chấy non. Chấy non: Chấy non mặc dù có hình dạng giống với chấy trưởng thành nhưng kích thước khá nhỏ và phải mất tới 7 ngày để phát triển thành chấy trường thành. Trong khoảng thời gian này, chấy non hút máu của vật chủ rất nhiều lần để có thể tồn tại. Chấy trưởng thành: Chấy trưởng thành có kích thước lớn hơn khoảng 2 – 3mm, có sáu chân với các móng vuốt sắc nhọn ở đầu mỗi chân. Con cái có kích thước lớn con đực. Chấy trưởng thành có thể sống tới 3 – 4 tuần trên cơ thể người. Tuy nhiên, trong vòng 48h nó sẽ bị chết nếu rơi ra khỏi cơ thể người và không tìm được vật chủ kí sinh mới. Đồng thời, trong khoảng thời gian này, con đực và con cái giao hợp với nhau và có thể sinh ra 5 – 6 trứng mỗi ngày. Theo chu kì vòng đời này nếu không tiến hành điều trị thì chấy sẽ không tự hết mà còn tăng dần lên.

Nguyên nhân có chấy trên đầu.

Chấy không có khả năng bay hoặc nhảy, cũng không tự xuất hiện nên chỉ có 2 con đường để chúng xuất hiện trên đầu của bạn, đó là:

Lây nhiễm trực tiếp.

Thông qua những cử chỉ thân mật với những người đã bị nhiễm chấy. Đặc biệt tại vùng da đầu và tóc. Những hoạt động có thể dẫn tới sự lây lan của chấy có thể kể đến là:

• Khu vui chơi dành cho trẻ.
• Ngủ chung tại trường mầm non, nhà giữ trẻ hoặc cắm trại chung.

Lây nhiễm gián tiếp.

Sự lây nhiễm có có thể xảy ra khi bạn tiếp xúc hoặc sử dụng: Chăn, gối, ga giường, nón, quần, áo, lược, khăn đầu, mũ tắm… của người bị chấy. Đôi khi việc bạn chia sẻ đồ dùng cá nhân với người bị chấy cũng dẫn đến sự lây nhiễm. Ngoài ra, việc có chấy tóc xuất hiện không liên quan đến vấn đề vệ sinh cá nhân.

• Dầu gội clear có trị được chấy không?

Dấu hiệu đầu có chấy.

Đặc điểm lớn nhất để nhận biết trên đầu có chấy là cảm giác ngứa dữ dội. Đó là sự phản ứng của cơ thể với những vết cắn của chấy gây ra trong quá trình chúng hút máu. Trong một số trường hợp, dù có chấy trên đầu nhưng bạn sẽ không thấy ngứa. Điều này có thể là do việc chấy cắn lên da không diễn ra mãnh liệt.

Ngoài những cơn ngứa, bạn có thể nhận thấy một số dấu hiệu khác như:

• Cảm giác có thứ gì đang di chuyển trên tóc, đôi khi gây nhột.
• Xuất hiện những hạt nhỏ màu trắng hoặc vàng dính lên tóc.
• Cáu gắt, khó ngủ hoặc không thể tập trung do da đầu bị ngứa.
• Vết loét hoặc sưng do gãi da đầu.

Những ai có nguy cơ nhiễm chấy?

Vì có khả năng lây nhiễm qua cả tiếp xúc trực tiếp và gián tiếp qua quần áo, vật dụng cá nhân nên chấy rất dễ dàng để truyền nhiễm chấy từ người này qua người khác. Những đối tượng dưới đây có nguy cơ cao bị nhiễm chấy:

• Trẻ em từ 3 -11 tuổi và những người đang sinh sống với những đứa trẻ trong độ tuổi này.
• Là nữ giới vì nữ có xu hướng bị chấy và có số lượng chấy trên đầu nhiều hơn nam.
• Những người làm việc tại trường mầm non, nhà giữ trẻ.

Cách điều trị chấy.

1/ Bắt chấy và trứng bằng lược dày răng.

Kẻ thù số một đối với chấy và trứng chấy chính là… chiếc lược chải chấy chuyên dụng. Những chiếc răng của loại lược này được gia công và chế tác vô cùng tinh xảo. Chúng có thể khiến cho những thứ nhỏ bé như con chấy và trứng của chúng cũng bị loại bỏ khỏi tóc. Từ chiếc lược bí được nhiều người ưa chuộng trước đây thì bây giờ có rất nhiều loại lược được sử dụng để loại bỏ chấy như: Lược nhựa, lược thép, lược điện.

Ưu điểm lớn cần nhắc tới của lược chải chấy là khả năng loại bỏ cả chấy và trứng của chúng. Theo đó, chỉ cần kiên trì và thực hiện chính xác thì bạn sẽ thoát khỏi chấy một cách an toàn và không hề  tốn kém. Ngoài ra, việc dùng lược chải chấy còn có tính an toàn cao, bạn hoàn toàn có thể sử dụng lược để chải chấy cho trẻ nhỏ. Nên dùng loại lược nào và cách chải ra sao mới hiệu quả thì Viên Thuốc Xanh đã có 1 bài viết rất chi tiết về vấn đề này, bạn có thể xem tại đây.

2/ Điều trị chấy bằng dầu gội.

Một trong những cách trị chấy tại nhà nhanh nhất và hiệu quả nhất hiện nay là sử dụng dầu gội đầu đặc trị. Thông thường, dầu gội đầu trị chấy có thành phần kết hợp giữa các hoạt chất từ thiên nhiên và một số thành phần thuốc ở tỷ lệ nhất định. Khi được phối hợp với nhau, chúng khiến cho con chấy và cả trứng chấy nhanh chóng bị tiêu diệt.

Ngoài sự hiệu quả, dầu gội đầu trị chấy còn được nhiều người tin tưởng lựa chọn bởi sự tiện lợi, ít tốn thời gian và ít tác dụng phụ. Để hiệu quả trị chấy được tốt hơn, bạn có thể sử dụng máy sấy để làm khô tóc sau khi gội. Sức nóng từ máy sấy tóc có thể khiến cho những con chấy bị chết nóng. Ưu điểm:

• Diệt được cả trứng chấy và con chấy.
• Thời gian điều trị ngắn.
• Ít tác dụng phụ.
• Sử dụng được cho cả người lớn và trẻ nhỏ.
• Hiệu quả hơn các phương pháp từ dân gian.
• Không cần thăm khám tại các cơ sở y tế.
• Giá thành hợp lý (tính trên giá thành chia cho tổng số lần sử dụng).

Nhược điểm:

• Thị trường tồn tại nhiều sản phẩm kém chất lượng nên bạn cần tìm mua tại những nhà phân phối uy tín.

» Gợi ý liên quan: Top 8 dầu gội diệt chấy tốt nhất hiện nay.

3/ Sử dụng thuốc diệt chấy.

Nếu như dầu gội đầu trị chấy không thể khiến cho chấy bị tiêu diệt thì có nghĩa là chấy đã phát triển đến khả năng kháng thuốc. Lúc này đây, bạn cần tìm đến những loại thuốc đặc trị mạnh hơn (không kê đơn hoặc có kê đơn). Dùng thuốc cũng được xem là 1 cách trị trứng chấy hiệu quả nhanh nhanh chóng nhất. Đối với thuốc không kê đơn như: Permethrin hay pyrethrins, bạn có thể tự mình tìm mua tại các hiệu thuốc trên toàn quốc. Còn đối với thuốc có kê đơn như: Malathion, Spinosad, Lindane… bạn cần thăm khám tại các cơ sở y tế để nhận sự tư vấn và đơn thuốc của bác sỹ.

Nhìn chung, điều trị chấy bằng thuốc có thể xem là phương pháp điều trị cuối cùng. Bởi thành phần có trong thuốc diệt chấy chứa nhiều hoạt chất mạnh nên cho khả năng diệt chấy tốt hơn bất kì biện pháp nào khác. Vấn đề duy nhất mà bạn phải đối mặt khi sử dụng thuốc trị chấy đó là, tác dụng phụ. Đặc biệt là các loại thuốc kê đơn như: Lindane, malathion, benzyl, natroba… Với các loại thuốc không kê đơn tác dụng phụ thường là ngứa nhẹ tại nơi điều trị. Hiếm khi chúng gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng. Đặc biệt, một số loại thuốc không kê đơn có thể áp dụng cho trẻ nhỏ từ 2 tháng tuổi. » Tham khảo thêm: Danh sách 7 thuốc trị chấy tốt nhất hiện nay. Ưu điểm:

• Tác dụng nhanh, mạnh, hiệu quả rõ rệt.
• Diệt được cả trứng chấy và con chấy.
• Một số thuốc sử dụng được cho cả trẻ nhỏ.
• Dễ tìm mua trên toàn quốc (đối với thuốc không kê đơn).
• Hiệu quả hơn các phương pháp từ dân gian.

Nhược điểm:

• Cần có đơn thuốc của bác sỹ mới có thể mua được (đối với thuốc có kê đơn)
• Có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn.

3/ Hãy thử phương pháp dân gian!

Dầu dừa, giấm, rượu, muối, hạt na… là những cách trị chấy tự nhiên được nhiều người tin rằng có thể tiêu diệt loài sinh vật khó chịu này. Sử dụng biện pháp tự nhiên, bạn sẽ ít tốn chí phí và có tính an toàn cao. Tuy nhiên, hiệu quả của những cách làm này trên thực tế không thực sự ấn tượng hoặc phải mất rất lâu mới có thể làm hết chấy. Ngoài ra, sự bất tiện, tốn thời gian và công sức là những vấn đề mà bạn sẽ phải đối mặt khi áp dụng biện pháp trị chấy này. Nếu là người có thời gian, khả năng kiên trì tốt, cần tính an toàn cao, chi phí điều trị thấp thì có thể thử những cách trị chấy tự nhiên này, Đặc biệt, hiệu quả trị chấy sẽ được nhân lên gấp bội nếu bạn kết hợp những phương pháp này cùng với dầu gội đầu trị chấy.

Ưu điểm:

• Nguyên liệu dễ tìm kiếm, dễ áp dụng
• Chi phí rẻ
• Không hóa chất, không tác dụng phụ.

Nhược điểm:

• Hiệu quả chậm, đòi hỏi sự kiên trì
• Với một số nguyên liệu, thành phần của chúng có thể gây kích ứng với mắt.

4/ Biện pháp bổ sung tại nhà

Dù bạn sử dụng thuốc hay bất kì cách trị chấy nào thì những biện pháp điều trị bổ sung tại nhà dưới đây đều rất cần thiết. Những biện pháp này không chỉ giúp bạn tiêu diệt chấy nhanh chóng hơn mà còn hạn chế việc chấy tái nhiễm trở lại. Dưới đây là danh sách 4 công việc bổ sung tại nhà mà bạn cần thực hiện trong quá trình điều trị chấy:

• 2 ngày trước khi bắt đầu tiến hành điều trị, bạn cần giặt hết quần áo, chăn, màn, gối… của người bị nhiễm chí với nhiệt độ >55ºC. Nếu giặt khô trong nhiệt độ cao thì cần thực hiện lâu hơn ít nhất 20 phút.
• Đối với những vật dụng như: Gấu bông, chăn bông, nón … nếu không giặt nóng thì bạn cần bỏ vào túi ni lông hoặc hộp nhựa kín trong ít nhất 3 ngày.
• Tiến hành hút bụi trên sàn, sofa, giường…
• Ngâm lược mà bạn sử dụng, chải tóc, kẹp tóc, nơ tóc… trong nước nóng >55ºC.

Phòng ngừa lây nhiễm chấy.

Vì trẻ em là đối tượng có nguy cơ bị chấy rất cao. Nên những biện pháp phòng ngừa hầu như chỉ cần thiết với những gia đình có trẻ nhỏ hoặc những người làm việc tại trường mầm non, nhà trẻ. Theo đó, việc phòng ngừa sẽ xoay quanh những hoạt động tiếp xúc giữa các đứa trẻ với nhau, cũng như giữa trẻ em và người thân của chúng.

Phòng ngừa tại trường học.

• Tại trường học hãy chắc chắn rằng trẻ chỉ sử dụng vật dụng cá nhân của chúng.
• Không để lộn quần áo, tấm nệm ngủ của các trẻ với nhau.
• Thường xuyên kiểm tra để phát hiện kịp thời những trẻ có chấy xuất hiện.
• Khi có trẻ bị chấy nhà trường cần thông báo với phụ huynh để tiến hành điều trị sớm.

Phòng ngừa tại nhà.

• Nếu trẻ có biểu hiện ngứa da đầu, bố mẹ cần kiểm tra có phải do chấy gây ra không?
• Mỗi thành viên trong gia đình nên có những đồ dùng cá nhân riêng, đặc biệt là mũ tắm, khăn tắm, gối…
• Thay thế, bọc kín hoặc ngâm nước nóng những vật dụng mà thành viên bị chấy đang sử dụng.
• Quần áo, khăn, gối cần được giặt nước nóng trước khi tái sử dụng.